Amstenrade
 |
|||
  |
|||
|
|
|||
| Provincie |  Limburg |
||
| Gemeente |  Schinnen |
||
| Coördinaten | 50°56'N 5°55'E | ||
|
|
|||
| Inwoners (1 jan 2006) | 1780 | ||
|
|
|||
| Postcode | 6436 | ||
| Netnummer | 046 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N581 | ||
|
|
|||
 |
|||
| Amstenrade | |||
|
|||
Amstenrade (Limburgs: Awstroa of Austroa) is een kerkdorp in het zuiden van Nederlands Limburg. Het vormt samen met de plaatsen Oirsbeek, Doenrade, Puth, Schinnen en Sweikhuizen de gemeente Schinnen. Tot 1982 was Amstenrade een zelfstandige gemeente.
Het ligt ten westen van Brunssum en ten noorden van Hoensbroek. Vanouds valt onder het dorp Amstenrade ook de buurtschap Hommert. Deze ligt grotendeels in de gemeente Schinnen, maar gedeeltelijk in de gemeente Heerlen en voor nog een ander deel in de gemeente Nuth.
Inhoud[verbergen] |
[bewerken] Geschiedenis
Oudere vormen van de plaatsnaam zijn Osterode (1223), Anstenroden (1274), Anstenrode (1298) en Amstenraedt (1840). De identificatie van de eerstgenoemde vorm wordt betwijfeld, daar geen van de later genoemde vormen deze ondersteunt. Het voorste deel van de naam bevat de persoonsnaam Ansto, het tweede bevat het in vele plaatsnamen voorkomende rode, oftewel ‘rooiing, ontginning’. Amstenrade wordt, zover bekend, voor het eerst genoemd in een acte uit 1274, die verband hield met de benoeming van de geestelijkheid van de kapel van Amstenrade.
In 1319 ging Amstenrade als leen behoren tot het kathedrale kapittel van Luik en weer later behoorde de plaats tot het Land van Valkenburg. Ondanks dat het een eigen dorpsraad had, viel het rechtstreeks onder de Schepenbank van Oirsbeek. Amstenrade kreeg onder graaf Arnold V Wolfgang Huyn van Geleen een bestuurlijke functie over het graafschap Geleen-Amstenrade. In 1767 vielen dorp en kasteel door verkoop en huwelijk toe aan de grafelijke familie De Marchant et d’Ansembourg. Na een aantal turbulente periodes zou het uiteindelijk vanaf de Franse tijd als zelfstandige gemeente verder gaan, tot aan de gemeentelijke herindeling van 1982 toe.
RKSP-politicus (later NSB) Max de Marchant et d'Ansembourg was in de jaren '20 en '30 burgemeester van Amstenrade.
[bewerken] Heerlijkheid Oirsbeek
In 1609 werd de schepenbank van Oirsbeek, bestaande uit Oirsbeek, Amstenrade, Bingelrade en Merkelbeek door de Spaanse regering verkocht aan Arnold III Huyn van Geleen. Vanaf 1557 waren deze reeds verheven tot heerlijkheid en werden deze verpand. In 1664 ging deze heerlijkheid op in het graafschap Geleen en Amstenrade.
Per 1796, aan het einde van de Ancien Régime, werd Amstenrade een zelfstandige gemeente, die bij de gemeentelijke herindeling per 1 januari 1982 opging in de gemeente Schinnen.
[bewerken] Bezienswaardigheden
- Kasteel Amstenrade van de familie De Marchant et d'Ansembourg met een uitgestrekte Engelse tuin in het hart van het dorp. Het dateert uit 1781. De vierkantetoren is een 18e-eeuws Rijksmonument. Het kasteel zelf is niet toegankelijk, het fraaie Engelse park wel.
- Vlak daarbij de parochiekerk O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen. Deze neogotische kerk met twee torens dateert uit 1852-1856 en werd ontworpen door architect Carl Weber. Het was de allereerste neogotische kerk in Limburg.
- De oude kern van Amstenrade is een beschermd dorpsgezicht.
[bewerken] Bijzonderheden
Rondom kasteel Amstenrade ontwikkelde zich in de loop der eeuwen een nederzetting, waarvan de oorspronkelijke wegen alle, zoals de stralen van een ster, leiden naar het slot als markant middelpunt. Weliswaar hebben naderhand veel uitbreidingen plaatsgevonden richting Hoensbroek en Hommert/Schinnen, maar in de huidige wegenstructuur is het stervormig patroon nog duidelijk te herkennen. Het gebied rondom het kasteel was dan ook echt het dorpscentrum. Behalve de kerk bevinden zich aan het kerkpleintje ook nog de pastoorsboerderij, de burgemeesterswoning en de dorpsherberg. Andere karakteristieke panden, naast het kasteel, de kerk en de overige panden aan het Kerkplein, zijn onder meer de pastorie, het klooster, de school en villa De Streek.
De oude paardenkastanjes op het Kerkplein zijn om en om verwijderd. Op de vrijgekomen plaatsen zijn jonge paardenkastanjes aangeplant.
De Poststraat en de Putstraat zijn oude verbindingswegen naar Sittard en Oirsbeek.
Bekend oud inwoner is Dorothea Greven, kinderboeken-schrijfster van de succesvolle reeks "alle dagen Alaaf" en "Ik in mijn onderbroek". Aan het eind van de Hommerterallee is op 21 juni 2008 tijdens een feestelijke ceremonie een plaquette onthuld door Burgemeester Link met de openingszin van "alle dagen Alaaf". Het verhaal dat zich onder meer afspeelt in de gemeente Schinnen is sinds 2004 meer dan 600.000 verkocht in het buitenland.
-
Wegkruis Hoofdstraat-Poststraat (zuid)
-
Beschermd dorpsgezicht (deel)
-
Zeshoekige steen
[bewerken] Rijksmonumenten
[bewerken] Externe links
- Amstenrade Net - Actuele info + filmpjes en foto's uit het verleden
- De website van Kasteel Amstenrade.
- Geschiedenis en historische foto's
- Kaart Amstenrade 1907/1923
- Gemeente Amstenrade 1868 + satellietbeeld nu
| Gemeente Schinnen |  |
|---|---|
|
Dorpen: Amstenrade · Doenrade · Oirsbeek · Puth · Schinnen · Sweikhuizen Buurtschappen en gehuchten: Bovenste Puth · Daniken · Hegge · Heisterbrug · Hommert · Klein-Doenrade · Krekelberg · Nagelbeek · Onderste Puth · Thull · Windraak · Wolfhagen |
|
